W kulturze żydowskiej, koszerność ma fundamentalne znaczenie. Wszystko to, co dla Żyda jest niekoszerne, jest po prostu nieczyste. To samo tyczy się narodowej kuchni mieszkańców Izraela. Religia dla Żydów ma znaczenie zasadnicze, ponieważ odniesienie do judaizmu można znaleźć w każdej sferze kulturowej.
Czyste jedzenie
Kuchnia żydowska nie może być inna, musi być koszerna, czyli czysta. Jej znakiem rozpoznawczym jest skrupulatne przestrzeganie religijnego podziału pokarmów we wszystkich znanych odmianach. Wszystkie czyste pokarmy są dozwolone a nieczyste, czyli trefne, są po prostu zakazane.
Swoje korzenie, koszerny podział żywności ma w Biblii oraz w nakazach zawartych w Torze a ściślej mówiąc w Pięcioksięgu Mojżesza. Z czasem jednak żydowscy rabini wprowadzili swoje interpretacje tych praw, które również stanowią dodatkowy fundament dla tego, czym jest właśnie koszerność.
Wyklucza ona niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego, które tradycja uznaje za nieczyste. Wśród takich zwierząt znalazła się świnia. Wieprzowina w kuchni żydowskiej jest zakazana. Jednakże dania z mięsa krowiego czy owczego są już dopuszczane, ponieważ zwierzęta te spełniają podstawowe kryteria koszerności – zanim znajdą się na talerzu, jedzą przeżuwając a także mają rozszczepione kopyta.
Rytualny humanitaryzm
Kuchnia żydowska posiada certyfikaty potwierdzające jej koszerność, które to największe znaczenie mają dla samych Żydów. Są one wydawane przez rabinów ale też przez przedstawicieli specjalnie powołanych w tym celu instytucji. Wracając do menu, przechodzimy do drobiu. Kurczak, indyk, kaczka oraz gęś są najbardziej dozwolonym ptactwem, które wykorzystuje się w potrawach serwowanych przez kuchnię żydowską. Jeżeli natomiast chodzi o koszerne ryby, każda z nich musi posiadać łuski i płetwy.
Kuchnia żydowska dopuszcza więc łososia, dorsza, flądrę, karpia oraz tuńczyka. Skorupiaki, ośmiornice czy ostrogi, już nie wchodzą tutaj w grę. Warto też wiedzieć, iż Żydzi stosują koszerny i zarazem humanitarny ubój zwierząt, zwany Schitą. Jednakże nie może wykonywać go każdy a jedynie Szochet, czyli osoba posiadająca do tego właściwe kwalifikacje oraz licencje. Żydzi, którzy ściśle przestrzegają zasad koszerności oraz uchodzą za religijnych a przy tym ortodoksyjnych przedstawicieli rodzimej kultury, jedzą potrawy przygotowane wyłącznie z produktów, które posiadają odpowiedni certyfikat.
Do głównych zasad kuchni żydowskiej należy wykluczenie mięsa wieprzowego, wspomnianych już owoców morza a także krwi, niekoszernych ryb a także owadów. Bliskowschodnia kuchnia żydowska ma wiele wspólnych cech, które łączą ją z kuchnią arabską. Zarówno Żydzi jak i Arabowie stosują te same, regionalne produkty a ich religijne nakazy, które opierają się na tym samym źródle są do siebie również dosyć podobne. Obok kuchni Żydów z Bliskiego Wschodu, wyróżnia się także kuchnię Żydów sefardyjskich i askenazyjskich. Ci pierwsi przyjęli wiele cech kuchni iberyjskich, z kolei drudzy łączą w sobie cechy kuchni niemieckiej, rosyjskiej a także polskiej.
Szabat także w kuchni
Nieodłącznym elementem kultury żydowskiej, który także ma swoje miejsce w kuchni, jest szabat. Ortodoksyjnemu Żydowi w szabat nie wolno gotować czy rozpalać w piecu, dlatego istnieją również specjalne potrawy kuchni żydowskiej, przygotowywane przed rozpoczęciem się okresu szabatu, który jest dniem świątecznym i przeznaczonym wyłącznie do odpoczynku. Alternatywą są tutaj, powstałe z czasem zimne przekąski oraz dania duszone w stygnących przez kilkanaście godzin, chlebowych piecach.
Myślę, że kuchnię żydowską można swobodnie nazwać kuchnią wielokulturową. Żydzi przebywający w diasporze, czyli narodowym rozproszeniu, w swojej kuchni łączyli wiele cech a także produktów z kuchni innych narodów. Większość odmian żydowskiej kuchni obficie stosuje takie przyprawy jak kminek, szafran, goździki, gałka muszkatołowa. Zamiast smalcu stosuje się w niej tłuszczu drobiowego. Cukier lub miód używa się w niej także do przygotowania potraw z mięsa i ryb. Składniki potraw w kuchni żydowskiej są zawsze rozdrabniane poprzez mielenie czy ucieranie. Wiele dań powstawało poprzez adaptację miejscowych receptur do wytycznych religii mojżeszowej. Obok francuskiej, włoskiej i chińskiej, kuchnię żydowską zalicza się w poczet głównych kuchni międzynarodowych.
Kuchnia smaczna i znana
Smakosze bardzo cenią sobie kuchnię żydowską, szczególnie jeżeli chodzi o tradycyjne, specjalne potrawy, które podaje się podczas religijnych świąt takich jak: Sukkot, Chanuka, Szawuot, Pesach czy Purim. Kuchnie innych krajów, wprowadziły do siebie różne potrawy kuchni żydowskiej. Polska kuchnia spopularyzowała takie danie jak m.in sałatka galicyjska, pasta z wątróbek zwana „kawiorem żydowskim”, pulpety rybne, chałka, maca czy karp po żydowsku. Także w Stanach Zjednoczonych, kuchnia żydowska jest jedną z popularniejszych kuchni serwowanych w tamtych rejonach. Stało się za to za sprawą diaspory a właściwie jej liczebności na terenie USA. Tam również powstała sieć koszernych fast foodów, czyli barów serwujących szybkie dania stworzone w oparciu o zasadę żydowskiej koszerności.
Powiązane tematy
5 najlepszych miejsc gastronomicznych na świecie
Arabskie smaki w kuchni
Kilka słów o kuchni hiszpańskiej